Inleiding
De Programmabegroting 2024 bevat de vertaling van de bestuurlijke kaders zoals vastgesteld door de gemeenteraad op 19 juli 2023 aan de hand van de Perspectiefnota 2024, inclusief bijbehorende aanvullende notitie over de uitkomsten van de mei-circulaire. Wij vervolgen de bestuurlijke koers die wij hebben neergelegd in het coalitieakkoord 2022 – 2026 ‘Warm hart voor Amstelveen – met kansen voor de toekomst’. Amstelveen biedt inwoners een goede kwaliteit van leven. Met de Perspectiefnota 2024 is er gekozen om dat hoge voorzieningenniveau in stand te houden en op onderdelen te verbeteren.
Door het gezonde financieel beleid van de afgelopen jaren beschikt Amstelveen over ruime incidentele middelen (algemene reserve). Er zijn diverse eenmalige voordelen zoals een compensatie voogdij 18+, en door oplopende rente ook weer rente inkomsten. Ook ontvangen we de voorgefinancierde middelen voor de opvang van vluchtelingen terug vanuit het Rijk. Tezamen met het laten vrijvallen van het Lokaal Coronafonds en de actualisatie van de grexen is er ruimte om €50 miljoen aan incidentele uitgaven te doen. De algemene reserve heeft een verwachte omvang van €64 miljoen eind 2027 en geeft voldoende slagkracht naar de toekomst toe.
Om de begroting ook structureel op orde te houden zijn in de Perspectiefnota 2024 maatregelen genomen. Met een mix aan besparing op de organisatiekosten en lastenverzwaring zijn we in staat het huidige voorzieningen niveau op orde te houden.
Al lange tijd is de OZB in Amstelveen alleen met de inflatie mee gestegen. In de huidige tijd kunnen we er niet omheen de OZB inkomsten te verhogen. Dit doen we in twee stappen, eerst met €2 miljoen in 2024 en dan oplopend tot €3,2 miljoen vanaf 2025. Wel lukt het ons om de stijging van de totale woonlasten OZB, Afvalstoffenheffing en Rioolrecht te beperken (+9%) tot iets boven de inflatieverwachting.
We willen echter niet alleen de inwoners extra belasten maar ook onze bezoekers. Zij maken immers ook gebruik van onze voorzieningen. De inkomsten uit toeristenbelasting verhogen we met €0,8 miljoen en brengen deze meer in lijn met de om ons heen liggende gemeenten. Ook de gemeentelijke uitgaven worden tegen het licht gehouden en krijgt de organisatie een taakstelling van bijna €2 miljoen.
Oproep vanuit de VNG
Op de Algemene Ledenvergadering van de VNG van 14 juni 2023 is de resolutie ‘Naar een
rechtvaardig, duurzaam en solide meerjarig financieel perspectief’ aangenomen. In deze resolutie is de grote zorg en onvrede verwoord over het ontbreken van een structureel financieel perspectief voor gemeenten. Tevens kondigt de resolutie aan, dat de VNG een begrotingsadvies uitwerkt voor het opstellen van de programmabegroting 2024-2027. Via een ledenbrief is een advies gegeven dat uit twee onderdelen bestaat
- Presenteer voor 2024 en 2025 van de meerjarenraming 2025-2027 een sluitende begroting.
- Breng de lasten in de meerjarenramingen voor 2026 en 2027 in beeld, in de vorm van een realistische begroting. Baseer deze op het huidige takenpakket, de noodzakelijke investeringen, de inflatie, de stijgende rente, de ambities uit uw coalitieakkoord en geschatte mee- en tegenvallers. Naar verwachting zullen de meerjarenramingen 2026 en 2027 dan duidelijk tekorten aangeven.
De VNG geeft in de brief aan dat het presenteren van een niet sluitende begroting eigenlijk niet kan binnen deugdelijk financieel beleid. In de huidige situatie van onzekerheid over het uitblijven van een structureel perspectief vanuit het Rijk vindt de VNG het echter een verantwoorde keuze toch een tekortbegroting te laten zien.
Ook Amstelveen heeft ingestemd met de resolutie omdat ook wij zien dat de financiële verhouding met het Rijk uit het lood staat. Wij onderschrijven de zorg en onvrede die de resolutie verwoordt. Dit hebben wij reeds verkondigd in achterliggende perspectiefnota’s en begrotingen. Tekorten binnen de jeugdhulp, onzekerheid over de financieringssystematiek (trap-op-trap-af) en een opschalingskorting raken ook ons. Ook wordt er met regelmaat gesproken over het ‘ravijn jaar 2026’ omdat na 2025 structureel veel minder te besteden is door gemeente en de oplossing voor het tekort sociaal domein nog hoogst onzeker is. Als dit beeld zo blijft kan dat niet anders dan door structureel ingrijpen in de begroting.
Toch verschilt de situatie van gemeente tot gemeente en zo ook voor Amstelveen. Door het consistente financiële beleid beschikt Amstelveen over ruime algemene dekkingsmiddelen. Ook zijn in het verleden keuzes gemaakt om de sterke stijgingen van de gemeentefondsuitkering niet direct als structureel te beschouwen maar als incidentele inkomsten. Het weer wegvallen van deze inkomsten na 2025 heeft daardoor een minder groot effect. Amstelveen kampt net als alle andere gemeente met tekorten binnen de jeugdhulp. Voor Amstelveen bedragen deze circa €4 tot €5 miljoen. Deze hebben we tot en met 2025 gedekt vanuit incidentele middelen. We zien dat de genomen maatregelen effect beginnen te krijgen, al is het nog te vroeg om te zien of dit tot lagere structurele tekorten leidt. We verwachten ook dat de afspraken die gemaakt worden in het kader van de hervormingsagenda een positief effect hebben op de financiën. Wij zien daarom geen noodzaak nu een tekortbegroting te presenteren. We continueren onze bestaande gedragslijn dat wij voor 2026 en verder eerst nader uitsluitsel afwachten om te weten voor welke opgave we komen te staan, om daar vervolgens zorgvuldig de afwegingen te maken die dit met zich meebrengt. Wij houden ons voorzieningenniveau in tijden van inflatie gelijk en verbeteren die op onderdelen. Een situatie die zeker niet voor alle gemeente geld.
Leeswijzer
Dit hoofdstuk Algemeen Beeld geeft een samenvattend totaalbeeld van de begroting. Na de leeswijzer en een overzicht met de te autoriseren begrotingsbedragen volgt de concrete uitwerking van de begroting in zes bestuurlijke programma’s, een programma “Overhead” en een hoofdstuk “Algemene dekkingsmiddelen”. In het tweede deel van dit boekwerk volgen paragrafen die wettelijk voorgeschreven thema’s behandelen.
In nauwe samenhang met de begroting maken de volgende stukken tevens onderdeel uit van de behandeling:
- Een afzonderlijke notitie over de uitkomsten van de jaarlijkse septembercirculaire gemeentefonds (na Prinsjesdag) en de bekendmaking van het voorlopige budget voor de bijstandsgelden 2023 (BUIG), zodat deze informatie nog onderdeel kan uitmaken van de besluitvorming. Deze notitie wordt op de gebruikelijke wijze toegevoegd zodra deze beschikbaar is;
- Het raadsvoorstel Tarievennota dat tegelijkertijd met de begroting wordt aangeboden met de bij deze begroting behorende tariefvoorstellen.
